بيانيه پاياني پنجمين کنگره پيشگيري و درمان چاقي ايران

با ياري خداوند منان پنجمين کنگره پيشگيري و درمان چاقي ايران و دومين کنگره بين المللي جراحي چاقي و متابوليک با محوريت چاقي کودکان با حضور اساتيد برجسته رشته هاي مختلف مرتبط با اين امر و مشارکت نهادهاي ذي مدخل، علي الخصوص حضور فعالانه وزات خانه هاي بهداشت و درمان، آموزش و پرورش و ورزش و جوانان، در کنار استقبال گسترده جامعه پزشکي کشور برگزار گرديد.

تغييرات شيوه زندگي بشر امروز در جوامع مختلف اعم از توسعه يافته و در حال توسعه، رقم زننده سير فزاينده اضافه وزن و چاقي طي دهه هاي اخير بوده و به تدريج شاهد تسري روز افزون اين معضل به سنين نوجواني و کودکي هستيم. پديده اي که جامعه ايران اسلامي نيز از آن متاثر بوده و به شدت سلامت آتي فرزندان ما و نهايتا بهره وري کلان آينده را تهديد مي کند.

با توجه به پژوهش هاي جهاني و نتايج ارائه شده توسط دانشمندان ايراني در کنگره پرداختن به اين مقوله به ويژه از منظر پيشگيري، از سرفصل هاي ضروري در برنامه ريزي نظام سلامت محسوب گرديده که نيازمند تلاش جمعي و همکاري بين بخشي در راستاي انجام اقدامات اجرايي از يکسو و افزايش آگاهي عمومي از سوي ديگر دارد.

نگاهي به نهضت مقابله با اين معضل که با شعار "خاتمه چاقي کودکان Ending childhood obesity" توسط دبير کل سازمان بهداشت جهاني آغاز شده و کشورهاي جهان به پيشگيري همه جانبه چاقي در کودکان توصيه شده اند، لايه هاي مختلف نظام سلامت در همه سازمان ها و بخش ها از رئوس سياستگذاري تا بدنه ارائه خدمات را مکلف به مداخله در جلوگيري از اين رشد رو به تزايد مي نمايد. انجمن علمي پيشگيري و درمان چاقي ايران و انجمن علمي جراحي هاي درون بين ايران به برنامه ريزي و انجام موارد زير موکدا تاکيد مي نمايد:

1.        توجه به سلامت آحاد اجتماع؛ تغذيه سالم و فعاليت بدني در چهار مرحله زندگي يعني والدين قبل از ازدواج و مادران باردار، دوران نخست زندگي، کودکي و بلوغ مي بايست سرلوحه تمامي برنامه ريزي هاي حوزه سلامت باشد.

2.       تدوين يک سند ملي مبتني بر نتايج پژوهش ها و منطبق با شرايط فرهنگي اجتماعي جامعه ايراني براساس اصول آينده نگاري به نحوي که رعايت اصول پيشگيري از طريق آموزش بهداشت و خود مراقبتي در ذهن گروه هاي مختلف جامعه خصوصا مادران، زنان باردار، کودکان و نوجوانان نهادينه سازد، راه حل موثر و مورد تاييد جامعه علمي کشور جهت تحقق شعار "خاتمه چاقي کودکان" به نظر مي رسد.

3.       مداخله هاي پيشگيري و درمان چاقي همه جانبه و با تاکيد بر آموزش عموم مردم به ويژه مادران و در طول بارداري و دوران نخست کودکي، حذف غذاهاي ناسالم در بازار عرضه مواد غذايي، جلوگيري از تماس کودکان و نوجوانان با مواد غذايي ناسالم، تلاش همه جانبه رسانه ها و اطلاع رساني براي تغذيه سالم و عدم تبليغ فرآورده هاي غذايي ناسالم، مانند فست فودها، چيپس و پفک، تلاش در جهت ايجاد محيط مناسب تغذيه اي در مدارس با اصلاح بوفه هاي در دسترس کودکان و نوجوانان، افزايش ماليات براي غذاها و نوشيدني هاي غيرسالم، کمک به بازاريابي براي مواد غذائي سالم بويژه ميوه جات و سبزيجات، آموزش مناسب براي فعاليت بدني افراد جامعه و در دسترس قرار دادن فضاهاي ورزشي به ويژه براي کودکان و نوجوانان انجام شود.

4.       تلاش مضاعف براي اصلاح شيوه زندگي در دوران بارداري و نيز سال هاي اول زندگي توصيه مي شود، زيرا مداخلات در دوران نوجواني و در بالغين با اثرات کمتري همراه است.

5.       الزام وارد نمودن مبحثي تحت عنوان پيشگيري و درمان چاقي در کتب درسي رده هاي مختلف دانش آموزي و نيز لحاظ نمودن اين مبحث در دوره آموزشي دانشکده هاي پزشکي به علاوه طراحي دوره هاي MPH در اين حوزه از ضرورياتي است که در راستاي افزايش دانش ارائه دهندگان خدمت و نيز مصرف کنندگان نهايي بايستي لحاظ گردد.

6.       عليرغم تمرکز اساسي فعاليت ها بر محور پيشگيري، طراحي مداخلات جهت درمان نيز ضروري مي باشد. متاسفانه براساس شواهد موجود، ميزان اثربخشي مداخلات درماني چندان چشمگير نمي باشد. مداخلات درماني موثر، عموما شامل سه جزء آموزش تغذيه، فعاليت فيزيکي و استراتژي هاي تغيير رفتار با مشارکت والدين بوده است. ارائه خدمات درماني در فازهاي ابتدايي توسط پزشکان قابل انجام مي باشد ولي ارائه سطوح بالاتر درمان مستلزم آموزش بيشتر پزشکان در حوزه درمان چاقي و مشارکت ساير گروه ها به خصوص متخصصين تغذيه و فعاليت فيزيکي و روانشناسان باليني و سلامت مي باشد. در گروه اندکي از چاقي هاي شديد کودکان نيازمند ارجاع به مراکز تخصصي تر جهت مداخلاتي نظير جراحي هاي بارياتريک مي باشد.

7.       وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکي به عنوان متولي نظام سلامت کشور محور هماهنگي بين بخشي را براي انسجام و تعامل کليه سازمان ها و موسسات مرتبط با برنامه پيشگيري و درمان چاقي کودکان و نوجوانان مي باشد.