چهارمين نشست کشوري شبکه کوهورت ايران

امروزه مطالعات همگروهي بزرگ يا همان مطالعات کوهورت مبتني بر جمعيت نقشي محوري در پژوهش هاي علوم پزشکي و بهبود سلامت عمومي و فردي جامعه دارند و تعداد آن ها در سراسر جهان در حال افزايش است. در اين مطالعات متغيرها و عوامل خطر بسياري در ارتباط با بيماريهاي مهم جامعه از جمله بيماريهاي قلبي عروقي، ديابت، سرطان ها و ساير بيماريهاي مزمن در تعداد زيادي از افراد يک جامعه مشخص، اندازه گيري شده و اين افراد براي مدت طولاني و به منظوريافتن پيامدهاي مرتبط پيگيري مي شوند و اطلاعات آنها ثبت مي گردد. از اين اطلاعات براي کشف ميزان بروز بيماريها، عوامل موثر در بروز آنها و تعيين پيش بيني کننده هاي بيماري ها استفاده مي گردد. حال همکاري کوهورت ها در يک ساختار مشترک، يافته هاي تحقيقاتي جامع تري را فراهم خواهد ساخت و پژوهش بر روي مواجه ها و پيامد هاي نادر را تسهيل خواهد کرد. همچنين اين همکاري ها منجر به استفاده بهتر از داده ها و سرمايه گذاري هاي انجام شده گرديده و موجوديت کوهورت ها را تضمين مي نمايد. با توجه به اين مزايا، طي يک دهه گذشته، فراواني انتشار مقالات با استفاده از داده هاي تجميع شده از مطالعات کوهورت افزايش چشمگيري يافته است.

باتوجه به اينکه در کشور ما نيز از دو دهه اخير مطالعات کوهورت ارزشمندي در حال اجرا مي باشد در زمستان 1392 پژوهشکده علوم غدد دانشگاه علوم پزشکي شهيد بهشتي با همکاري معاونت تحقيقات و فناوري وزارت بهداشت اقدام به دعوت و برگزاري جلسه اي با حضور مسئولان مطالعات بزرگ کوهورت کشور، واحد بيماريهاي غيرواگير وزارت بهداشت، انجمن علمي اپيدميولوژيست هاي ايران و نمايندگان سازمان جهاني بهداشت در ايران نمود که طي آن مصوب شد تا با تشکيل شبکه اي با تجميع اطلاعات حاصله از اين پژوهشها، از يکسو به امر توليد علم توسط پژوهشگران کمک کرده و از سوي ديگر با ايجاد اثر هم افزايي در داده ها، نتايج ارزشمندتر و قابل تعميم تري در اختيار سياستگزاران حوزه سلامت قرار دهد.

شبکه کوهورت ايران در چند سال اخير سعي کرده است تا با تشکيل نشست هاي مشترک، همکاري هاي اين مطالعات را در راستاي بهره برداري هرچه بهتر از نتايج آنها براي حل مشکلات درماني کشور تسهيل کند. در اين راستا، چهارمين نشست کشوري شبکه کوهورت ايران در تاريخ بيست و هفتم دي ماه 97 به ميزباني پژوهشکده علوم غدد درون ريز و متابوليسم دانشگاه علوم پزشکي شهيد بهشتي و با حضور نمايندگان مطالعات کوهورت از  دانشگاههاي علوم پزشکي اقصي نقاط کشور و با عنوان همکاريهاي ملي و بين المللي برگزار شد.  

در آغاز اين جلسه دکتر داود خليلي ضمن خير مقدم به بيان اهداف جلسه پرداخت. سپس دکتر فريدون عزيزي به عنوان اولين سخنران به ايراد سخنراني پرداخت.

دکتر عزيزي ابتدا تاريخچه و اهداف شبکه کوهورت کشور را با ذکر اهميت بيماريهاي غيرواگير به ويژه پس از جنگ جهاني دوم يادآور شد. وي مطالعه فرامينگهام را به عنوان پيشگام اينگونه مطالعات از 70 سال قبل ذکر و نيز اهميت بيماريهاي غيرواگير در کشورهاي در حال توسعه که در مرحله گذار اپيدميولوژيک بيماريها به سمت بيماريهاي غيرواگير هستند را خاطر نشان کرد. ايشان در ادامه مروري بر فهرست اين دسته از مطالعات در جهان و سپس برنامه‌ها و مطالعات پيشگيري از بيماريهاي غيرواگير در جمهوري اسلامي ايران ، از آن جمله مطالعه قند و ليپيد تهران به عنوان پيشرو و مطالعات کوهورت اصفهان و کوهورت گلستان به عنوان اولين مطالعات کوهورت بزرگ کشور را به شکل اجمالي بيان کرد.

اين استاد دانشگاه به دشواري استفاده طولاني مدت بهره‌برداري از اطلاعات حاصله از مطالعات همگروهي و انجام مداخلات اشاره و مجموعه اطلاعات مورد نياز امروزه از جمله حوزه ژنتيک را متذکر و جهت انجام  جامع و کامل آن انجام «کار گروهي» را ضروري دانست.

درک موضوع، ارتباطات، اطمينان، فروتني، احساس تعلق، مسئوليت مشترک و زماني براي ثبت و شنود به عنوان خصايص لازمي بود که ايشان پيش شرط کار تيمي اظهار کرد و اضافه نمود خرد جمعي روح اصلي اينگونه فعاليتهاست.

وي همچنين ايجاد ارتباطات، زبان مشترک و تبادل نظر در کنار رهبري را ارکان اساسي کار گروهي برشمرد و ويژگي‌هاي رهبري را توضيح داد.

رياست پژوهشکده غدد در دنباله سخنان خود موضوع کار گروهي را تحت سرفصلهاي ساختاري، ايدئولوژيک و سازماندهي‌ها بيان و به برخي از ريشه‌هاي آن در کشور اشاره کرد و در پايان ويژگي‌هاي يک حرکت تيمي با کيفيت را ذکر نمود.

سپس دکتر رضا ملک زاده معاونت تحقيقات و فناوري وزارت بهداشت به ايراد سخنراني با عنوان «اهميت، تاريخچه و پيشرفت کوهورت پرشين» پرداخت. وي در آغاز رشد توليد علم و به خصوص علوم پزشکي در ايران و در مقايسه با کشورهاي منطقه و دنيا طي دهه‌هاي گذشته را ارائه داد و خاطر نشان کرد که در حال حاضر ايران از بابت توليد مقالات و نمايه شدن در بين کشورهاي منطقه و نيز کشورهاي اسلامي پيشتاز است و عليرغم جمعيت يک درصدي نسبت به کل جهان، دو درصد نمايه‌ها را به خود اختصاص داده که از اين لحاظ از برخي کشورهاي اروپايي نظير روسيه نيز بالاتر است.

وي سپس با يادآوري دستاوردهاي شگرف علمي در جهان به ذکر اهميت پژوهش‌هاي تيمي پرداخت و در اين راستا به تاسيس مرکز بين‌المللي مطالعات علمي و همکاري‌ها در وزارت علوم اشاره کرد و پس از آن به تشريح علل و رجحان بين‌المللي سازي و همکاري‌هاي مشترک پرداخت.

رياست پژوهشکده گوارش و کبد دانشگاه علوم پزشکي تهران روند رشد همکاري‌هاي بين‌المللي در مقالات در کل علوم و نيز پزشکي باليني ايران را توضيح و مقايسه آن را با کشورهاي منطقه نمايش داد و با ذکر تاثير همکاري‌هاي بين‌المللي در کيفيت استنادي در نظام‌هاي رتبه‌بندي، بر توجه بيشتر به اين موضوع تاکيد کرد.  

دکتر ملک زاده شناسايي و دعوت از دانشمندان ايراني مقيم خارج از کشور را از اقدامات معاونت تحت پوشش خود برشمرد و در ادامه تجربه‌هاي موفق همکاري بين المللي را خاطر نشان و از مطالعه گلستان نمونه‌اي را معرفي نمود و ابزار اميدواري کرد از اين تجارب براي تمام دانشگاه‌هاي کشور بهره برد.

وي با ذکر راه‌اندازي کوهورت پرشين ويژگي‌ها واهداف مطالعه All of us با حجم نمونه يک ميليون نفري در آمريکا را بيان و به زمينه‌هاي مشترک همکاري آن با کوهورت پرشين اشاره کرد. 

اين مقام مسوول در ادامه به ارائه آمار علل مرگ بر اثر بيماري‌ها در ايران و مقايسه آن با جهان و منطقه پرداخت و با استناد به آن توجه به بيماريهاي غيرواگير را از مهمترين موضوعات حوزه بهداشت و درمان قلمداد کرد.

معاون تحقيقات وزارت بهداشت در خاتمه ساختار شبکه کوهورت و کميته‌هاي مد نظر آن را بيان به برخي اهداف اشاره کرد.

دکتر داود خليلي دبير اين برنامه به عنوان سخنران بعدي به تشريح فعاليت‌ها  و برنامه‌هاي پيش‌روي شبکه کوهورت ايران (ICC) شامل پروژه‌هاي مشترک، وبينارهاي  شبکه کوهورت با همکاري موسسه SAPHIR، سايت ICC، کارگاهها و کارگروهها، پيوستن به شبکه‌هاي بين‌المللي و کارگاه پيگيري در مطالعات کوهورت پرداخت.

سپس پانل پرسش و پاسخ با حضور سه سخنران قسمت نخست برنامه برگزار شد و طي آن بحث و تبادل نظر جمعي ميان شرکت کنندگان و مسولان انجام پذيرفت.

در بخش بعدي اين گردهمايي چهار پروژه مشترک درخصوص تعيين مدلهاي پيش بيني قلبي عروقي و ديابت و نيز تعيين علل تفائتهاي جمعيتي در مرگ و مير بيماريهاي قلبي عروقي ارائه گرديد  و سپس ساير پروژه هاي پيشنهادي براي به اشتراک گذاري داده ها مطرح و بحث و بررسي در اين خصوص با حضور دکتر کريستف هملمن، نماينده سازمان بهداشت جهاني انجام شد که يکي از بخشهاي بسيار جذاب و قابل استفاده اين گردهمايي بود.

در اين قسمت شرکت کنندگان پرسشهاي خود را از نماينده سازمان بهداشت جهاني در خصوص چگونگي همکاري با مراکز تحقيقاتي و نحوه حمايت اين سازمان از مطالعات کوهورت را جويا شدند .   

دکتر هملمن زمينه بيشترين کمک سازمان متبوع خود را در حوزه ايجاد ارتباطات بين المللي، آموزش و فعاليتهاي پژوهشي با فراهم آوردن زمينه استفاده از تجربيات بين المللي و افراد متخصص در ساير کشورهاي دنيا برشمرد.

  در انتها شوراي راهبردي شبکه کوهورت ايران تشکيلو درخواست  عضويت مطالعات کوهورت جديد را مورد بحث و بررسي قرار داد .

اين شورا همچنين در مورد برگزاري دوره هاي تابستاني آموزشي براي مطالعات کوهورت کشور تصميم گيري شد.

در اين جلسه حمايت معاونت تحقيقات و فن آوري براي تشکيل کارگروههاي علمي seed grant و  مورد اشاره و تاکيد قرار گرفت.