فیلم خلاصه روند توسعه مطالعه قند و لپید تهران
واحد بررسی قند و چربی های خون واحدی است که اجرای مطالعه کوهورت قند و لیپید تهران را عهده دار است.. این واحد در سال 1377 و هم زمان با آغاز مطالعه قند و لیپید، در محله نیروی هوائی تهران ( منطقه 13 شهرداری تهران) آغاز به کار کرده است.
مطالعه قند و ليپيد تهران يك مطالعه گسترده در حوزه بهداشتي است كه براي نخستين بار در كشور توسط مركز تحقيقات غدد درونريز و متابوليسم دانشگاه علوم پزشكي شهيد بهشتي از سال 1376 به بررسي عوامل خطرساز بيماريهاي غيرواگير در شهروندان ساكن شرق كلان شهر تهران پرداخته و در حال حاضر مرحله پنجم آن آغاز گشته است.
نتايج مرحله اول مطالعه قند و ليپيد تهران حاكي از شيوع بسيار بالاي عوامل خطرساز يعني پرفشاري خون(24%)، اضافه وزن و چاقي (63%)، اختلالات چربي خون(54%)، بيماري ديابت(11%) و مصرف سيگار(14%)، در شهروندان تهراني بود .
در پي دستيابي به اين نتايج، طرحی با عنوان بهبود شيوه زندگي به منظور كاهش عوامل خطرساز بيماريهاي غيرواگير و پيامدهاي آن در بخشي از ساكنين منطقه 13 آغاز شد كه عمدتاً به 3 محور: بهبود عادات و رفتارهاي غذايي ،افزايش ميزان فعاليت بدني مناسب وكاهش مصرف دخانيات جهت پيشگيري از اين بيماريها پرداخته است.
نتايج درازمدت اين بررسي گامهاي موثري را در ارتقا وضعيت سلامت جامعه ايران اسلامي پايهريزي خواهد نمود و استمرار اين مطالعه تجارب كافي و گرانقدري را از يك سو براي آموزش و توانمندسازي نيروي انساني و علمي لازم جهت پيشگيري از بيماريهاي غيرواگير و از سوي ديگر بسترسازي و مقدمه چيني به منظور اصلاح ساختار خدمات بهداشتي كشور اختصاصاً در راستاي كاهش اين گروه از بيماريها فراهم خواهد آورد. در كنار نيل به اين اهداف ارزشمند در حوزه سلامت عمومي، نتايج منتشره از اين گونه مطالعات در قالب گزارشات و مقالات علمي سهم بسزايي در توليد و نشر علم و ارتقاء شاخصهاي پژوهشي و علمي كشور در حوزه بهداشتي دارد .
واحد بررسی قند و چربی های خون وظیفه جمع آوردی دوره ای داده های دموگرافیک، بالینی ، آزمایشگاهی ، تن سنجی و تغذیه ای نمونه های تحت پوشش این مطالعه و همچنین ارائه مداخلات آن را عهده دار است.
بر اساس گزارش سازمان جهاني بهداشت بیماری های غيرواگير علل اصلي مرگ و مير و ناتواني در جهان ميباشند.به نحوی که در سال 2008، 63% علل مرگ در تمام دنیا ( 36 میلیون نفر ) مربوط به بيماريهاي عمده غيرواگير بوده است. (1) در این میان بیماری های قلبی – عروقی به تنهائی مسئول نزدیک به 17 میلیون مرگ در سراسر دنیا بوده اند.این گزارش اضافه نموده است که نزدیک به 80% این موارد مرگ ( 29 میلیون نفر) در کشورهای با درآمد متوسط پایین رخ داده است. و پیش بینی نموده است که تا سال 2020 تعداد موارد مرگ ناشی از این بیماری ها با 15% افزایش به سالانه 41 میلیون نفر برسد. و این افزایش عمدتا در منطقی نظیر جنوب غرب آسیا، مدیترانه شرقی و آفریقا مشاهده رخ خواهد داد.نکته قابل تامل آنکه در حال حاضر در کشورهای با درآمد متوسط پایین، 29% موارد مرگ ناشی از بيماريهاي عمده غيرواگير در جمعیت زیر 60 سال رخ می دهد. (1)این درحالی است که چهار بيماري عمده غيرواگير (بيماري هاي قلبي عروقي، سرطان ها، بيماري هاي مزمن تنفسي و ديابت)مستقيماً به سه عامل خطر اصلي قابل پيشگيري شامل استعمال دخانیات، تغذيه نامناسب و عدم فعاليت بدني مناسب وابسته هستند.و جوامع می توانند با اقدامات خاص از بروز ان پیشگیری کنند.
سازمان بهداشت جهانی براورد نموده است که در حال حاضر سالانه نزدیک به 6 میلیون نفر به دلیل استعمال دخانیات و یا قرار داشتن در معرض دود آن (passive smoking) جان خود را ازدست می دهند. و این عامل خطر در سال 2020 به تنهائی مسئول 5/7 میلیون مرگ در سال خواهد بود. از نظر این سازمان عدم فعاليت بدني مناسب نیز در مرگ سالانه در حدود 2/3 میلیون انسان نقش اصلی دارد و خطر ابتلا به بیماری ها را در افراد با سطح تحرک ناکافی 20 تا 30% بیشتر گزارش نموده است.الگوهای غذایی نامناسب نظیر بالا بودن انرژی دریافتی ، بالا بودن مصرف نمک، بالا بودن مصرف چربی های اشباع شده و چربی های ترانس و ناکافی بودن مصرف میوه ها و سبزی ها که بویژه در کشورهای با درآمد پایین تا متوسط شاهد آن هستیم نیز در افزایش ابتلا به چاقی، فشارخون بالا و دیس لیپیدمی و به دنبال آن مرگ ناشی از بیماری های غیرواگیری نظیر بیماری های عروقی قلب و دیابت موثر بوده است.
بدیهی است که برای تدوین برنامه های مناسب و هدفمند در جهت پیشگیری از بروز بیماری های غیرواگیر مشخص سازي ميزان عوامل خطرساز بیماری های غیرواگیر و ارتباطات آنها با این بیماری ها در ايران از اهميت خاصي برخوردار است. زيرا رويكرد تك عاملي و بكارگيري يك راهكار ثابت پيشگيري، براي تمامي جمعيتها كاربردي نيست و هر جمعيت، روشها و راهكارهاي خود را مي طلبد . در پاسخ به اين نياز، مطالعة قند و ليپيد تهران، به عنوان اولين مطالعة آينده نگر به شكل جامع و گسترده در ايران آغاز شده و بنا دارد تا عوامل خطرساز بيماريهاي عمده غیرواگیر را در يك جمعيت شهري و در محدودة وسيع سني، مورد بررسي قرار دهد .
نتايج مرحله اول مطالعه قند و ليپيد تهران حاكي از شيوع بسيار بالاي عوامل خطرساز يعني پرفشاري خون(24%)، اضافه وزن و چاقي (63%)، اختلالات چربي خون(54%)، بيماري ديابت(11%) و مصرف سيگار(14%)، در شهروندان تهراني بود .
در پي دستيابي به اين نتايج و به جهت اهمیت طراحی و پیشنهاد مداخلات راهبردی با هدف کنترل این بیماری ها از سال 1381 طرحی با عنوان طرح اصلاح شیوه زندگی به منظور پیشگیری از بیماری های غیرواگیر در قالب این مطالعه اجرا شده است. و ارائه مداخلات مبتنی بر توانمندسازی جامعه محلی را در 3 محور بهبود عادات و رفتارهاي غذايي، افزايش ميزان فعاليت بدني مناسب وكاهش مصرف دخانيات ،در بخشی از جمعیت تحت پوشش این مطالعه مدنظر داشته است.
خلاصه ای از مطالعه قند و لیپید برای اطلاع بیشتر بر روی عکس یا لینک کلیک نمایید.
مطالعه کوهورت قند و لیپید تهران در دو بخش اصلي انجام شده است. مرحلة اول يك مطالعة مقطعي بوده كه از بهمن ماه سال 77 آغاز و در مرداد سال 80 پایان یافته است . هدف کلی این مرحله بررسی شيوع بيماريهاي قلبي عروقي و دیابت و عوامل خطر زمینه ساز آنها بوده است.
مرحلة دوم این مطالعه يك مطالعة آينده نگر بوده که تغییرات این بیماری ها و عوامل خطر زمینه ساز آن ها را تحت بررسی دارد. مرحله دوم مطالعه از مهرماه سال 80 تا کنون در دست اجرا بوده است و شامل های فازهای دوم به بعد مطالعه است.
در حال حاضر فاز پنجم مطالعه در دست اجرا است.
برخی اهداف اصلی :
برخی اهداف ویژه :
برخی اهداف آینده نگر:
افراد تحت بررسی و نحوه انتخاب آنها :
جمعیت مورد بررسی مطالعه قند و لیپید تهران شامل افراد بالای 3 سال متعلق به خانوارهای تحت پوشش مرکز بهداشت شرق تهران است که دارای پرونده بهداشتی در سه مرکز بهداشتی – درمانی محمدیان، لیلة القدر و صلواتی واقع در منطقه 13 شهرداری می باشند. و حداقل طي يك سال قبل از آغاز مرحله اول مطالعه در تهران اقامت داشته اند.
در طی مدت اجرای این مطالعه افرادی که به بيماريهاي مزمن و ناتوان كننده (سرطان، نارسايي كبدي يا كليوي ) مبتلا شوند، به علت آن كه بيماري ايشان ممكن است شيوة زندگي و يا اثر عوامل خطرساز موجود بر بيماريهاي عروقي را دگرگون سازد، از مطالعه خارج خواهند شد اما افرادي كه سابقة بيماري عروقي باليني دارند، از اين مطالعه حذف نخواهند شد.
جهت انتخاب نمونه های مورد نیاز این مطالعه در ابتدا (سال 1377) لیست کاملی از خانوارهای تحت پوشش سه مرکز بهداشتی درمانی با مراجعه به دفاتر آنها تهیه شد. یک فهرست تجمعی از خانوارهای این سه مرکز تهیه و با استفاده از اعداد تصادفی تعداد 7146 خانوار از میان آنها برگزیده شد. سپس از کلیه این خانوارها جهت شرکت در مطالعه دعوت بعمل آمد. از این تعداد 5453 خانوار ( شامل 15005 نفر ) در مرحله اول مطالعه ( 80-1377 ) شرکت کردند. این خانوارها نمونه های پایه این مطالعه جهت انجام بخش دوم این مطالعه ( مرحله آینده نگر) نیز بوده است.و نمونه های حاضر در فازهای بعدی این مطالعه نیز فقط شامل افراد بالای 3 سال این خانوارها بوده است.
جدول زیر تعداد نمونه های تحت بررسی مطالعه قند و لیپید تهران را به تفکیک جنس و سن در هر یک از فازهای آن تشریح نموده است. همانگونه که بیان شد 5453 خانوار در مطالعه قند و لیپید تهران حاضر هستند.
حجم نمونه مورد نیاز
ملاحظات و معیارهای مورد نظر این مطالعه جهت برآورد حجم نمونه مورد نیاز به شرح ذیل بود.
الف- معیارها
ب- ملاحظات
با در نظر گرفتن مفروضات فوق و استفاده از فرمول محاسباتی N=Z(1-α/2) (1-P)ε2P ابتدا حجم نمونه برای هر رده سنی محاسبه و با هم جمع گردید تا حجم کل نمونه مورد نیاز بدست آید.
بدین ترتیب حجم کل نمونه مورد نیاز مطالعه قند و لیپید تهران برابر 17334 نفر محاسبه شد که کاهش تا حداکثر 30% آن در طی اجرای مرحله آینده نگر آن قابل قبول بود.
همچنین مجریان مطالعه تصمیم بر آن گرفتند که در خلال اجرای مرحله آینده نگر ، افرادی که به خانوارهای تحت مطالعه اضافه می شوند را نیز وارد مطالعه نمایند.
چهارچوب نمونه گيري
چهارچوب نمونه گيري این مطالعه منطقة ۱۳ تهران، پايتخت جمهوري اسلامي ايران است. دلايل انتخاب منطقة 13 شهری تهران به عنوان چهارچوب نمونه گيري به شرح ذیل بوده است :
روش جمع آوری داده ها
در این مطالعه از شیوه های زیر جهت گردآوری داده ها استفاده شده است.
بخش عمدة پرسشها، از پرسشنامه هاي معتبري كه در پژوهشهاي عمدة اپيدميولوژيك بيماريهاي قلبي عروقي در ديگر جمعيتها انجام شده اند، گرفته شده است. این پرسشنامه شامل بخش های مختلف زیر می باشد.
تن سنجی وضعیت تغذیه ای مصرف دخانیات فعالیت بدنی اختلالات لیپید فشار خون بالا دیابت آنژین صدری
آدرس : تهران، بزرگراه شهيد چمران، ولنجک، خ يمن، ابتداي خیابان شهید اعرابی، پلاک 24، پژوهشکده علوم غدد درون ريز و متابوليسم
کد پستی : 1985717413
تلفن : 982122432500+
نمابر : 982122416264+